سفارش تبلیغ
صبا ویژن
در تو دو صفت است که خداوند آنها را دوست دارد: بردباری و تأنّی [رسول خدا صلی الله علیه و آله ـ به مردی فرمود ـ]

عکس پرورش ماهی کلیک کنید


پرورش ماهی قزل آلا کلیک کنید


نقشه استخر پرورش ماهی کلیک کنید


طرح پرورش ماهی قزل آلا کلیک کنید


انواع جیره برای ماهی قزل آلا کلیک کنید


آموزش پرورش ماهی کلیک کنید


نحوه ساخت استخر پرورش ماهی کلیک کنید


آموزش پرورش و تکثیر ماهی قزل آلا اینجا کلیک کنید


آموزش پرورش و تکثیر ماهی قزل آلا اینجا کلیک کنید


آموزش پرورش و تکثیر ماهی قزل آلا اینجا کلیک کنید

 
پنج شنبه 94 فروردین 27 , ساعت 1:59 صبح

مقدمه:

با توجه به افزایش جمعیت جهان ونابودی منابع طبیعی دراثر آلودگی های بوجود امده توسط بشرو بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی ، کمبود غذا بزرگترین خطری است که جوامع بشری را تهدید می کند. بنابراین نیاز به غذا به ویژه پروتئین بیش از گذشته احساس می شود.

  این باعث شده است بشر به مصرف آبزیان از جمله ماهیها،سخت پوستان،نرم تنان و سایر آبزیان روی آورد.همچنین کاهش ذخایر آبزی بشر را بر آن داشته تا برای پرورش گسترده آبزیان درمحیطهای آبی کوچک و محدود اقدام کن

 

    
  بنا به دلایل متعددی پرورش ماهی بر پرورش دیگر دامهای اهلی که مصرف خوراکی دارند برتری دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد                                  :
-1 ضریب تبدیل غذایی در ماهی 5/1 برابر طیور و دو برابر گوسفند و گاو است که دلیل آن نیاز کمتر ماهی به مصرف انرژی برای گرم کردن بدن وغلبه بر نیروی جاذبه است.
-2 ماهی را می توان در تراکم زیاد نیز پرورش داد                                                .
-3پرورش ماهی، روشی بسیار موثر در مصرف مواد زائد کشاورزی و دامپروری است
-4گوشت ماهی ارزش غذائی بسیار بالایی دارد)درصد پروتئین قابل هضم بالا و چربی های غیر اشباع به ویژه امگا3 و امگا6 ومقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری مثل لیزین و متیونین ویک اسید چرب اختصاصی است که باعث کاهش کلسترول خون می شود (

تاریخچه:

پرورش ماهی از گذشته های دور مورد توجه بشر بوده وقدمت آن به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد . چنانچه در یونان و روم ماهی را از آبگیر های طبیعی صید و آنهارا در استخرهای مصنوعی پرورش می دادند. از نکات قابل توجه آنکه ارسطو در نوشته های خود از پرورش ماهی به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده است.

پرورش ماهی به صورت مصنوعی در کشور چین آغاز شد وسابقه پرورش در این کشور به بیش از 3 هزار سال قبل در منطقه (ین دیناستی) مربوط می شود وحدود 460 سال قبل از میلاد در منطقه (وارینگ کینگ دام) پرورش ماهی تا حد خوبی توسعه یافته بود. فان لی اولین فردی بود که اصول پرورش ماهیان آب شیرین را تدوین کرد.

    
با توجه به قدمت پرورش ماهی در دنیا , این فعالیت در ایران با تکثیر تاسما هیان در سال 1301 وپرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان از سال 1338 آغاز شده است.

طبقه بندی ماهیها:

ماهیهارده‌ای از پستانداران هستند که خود به دو زیر رده ماهیهای غضروفی و استخوانی تقسیم می‌شوند.

برخی از ماهیها ساکن آبهای شیرین و برخی ساکن آبهای شور هستند.                            ماهیهای ساکن آبهای شیرین دارای راسته‌های متعدد هستند.یکی از راسته‌ها ، راسته آزاد ماهی شکلان (Salmoni formes) است و تیره آزاد ماهیان که قزل‌آلا جزء آن است ، یکی از تیره‌های این راسته است.

امروزه ماهی شناسان ماهی های آبهای شیرین را بر اساس نیاز حرارتی آنها به سه گروه تقسیم مینمایند.

الف – ماهیان مناطق حاره ای


این ماهیان فقط در آبهای گرم می توانند زندگی کنند. به عنوان مثال ماهی های تیلاپیا وقتی که درجه حرارت آب به پائین تر از12 درجه سانتیگراد تنزل می کند تلف می شوند.
ب – ماهیان آبهای گرم


اغلب این ماهیان محدوده حرارتی وسیعی را تحمل می نمایند ولی رشد آنها در دمای 10 درجه متوقف و یا کند می شود. مهمترین گروه ماهیان گرم آبی عبارتند از خانواده کپور ماهیان چینی و کپور ماهیان هندی

ج - ماهیان سرد آبی


این ماهیان قادر به تحمل درجه حرارت بیش از 25 درجه سانتیگراد به مدت طولانی نیستند. مهمترین گروه ماهیان سرد آبی مورد پرورش آزاد ماهیان می باشند.

خصوصیات تیره آزاد ماهیان Salmonidae

ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی      افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان باکشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد واکسیژن فراوان زندگی می‌کنند.

  در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط منطقه ای ایجاد شده‌اند که از نظر شکل                                                                                                                                                                   بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.

گونه های مهم ماهیان قزل آلا در ایران:

در کشورما سه نوع ماهی قزل آلا وجود دارد .

الف : ماهی قزل الای رنگین کمان :

این ماهی بومی ساحل اقیانوس آرام می باشد که در سال 1880 به اروپا برده شد و به تدریج به نقاط مستعد در سراسر دنیا معرفی شد . بدن ماهی قزل آلای رنگین کمان پوشیده از خالهای سیاه ستاره ای شکل است . ماهیان بالغ در دو طرف بدن، نواری بصورت رنگین کمان دارند . که بخصوص  در ماهیان نر بالغ  بخوبی نمایان می گردد .

وزن ماهی قزل آلای رنگین کمان در شرایط طبیعی در بعضی از دریاچه ها به 9 کیلو گرم می رسد .

ب : ماهی قزل آلای خال قرمز :

   این ماهی وابسته به آبهای کوهستانی می باشد .از لحاظ شکل و رنگ بسیار متنوع است و وجه متمایز آن با ماهی قزل آلای رنگین کمان خالهای نارنجی . قرمز می باشد . ماهی آزاد دریای خزر وابستگی نزدیکی به قزل آلای خال قرمز دارد اندازه آن بستگی به محیط ومیزان غذای طبیعی دارد و به ندرت از 45 سانتی متر تجاوز می کند .تخم ریزی در پاییزو اوایل زمستان روی بستر شنی با جریان کند آب انجام می گیرد .

در نزدیکی بستر رودخانه زندگی می کنند .و از این لحاظ با ماهی قزل آلای رنگین کمان که بیشتر وابستگی به سطح آب دارد متمایز است .

ج: قزل آلای دریایی ( ماهی آزاد دریای خزر ) :

 بزرگترین نمونه مهاجر از قزل آلای دریایی در دریای خزر وجود دارد . این ماهی در مواردی در وزنی بیش از 45 کیلوگرم  در زمان مهاجرت ( به منظور تخم ریزی ) در کشور آذربایجان صید شده است ) .

ماهی قزل آلای  دریایی می تواند به دفعات مختلف از دریا به رودخانه های مناسب مهاجرت می کند و پس از تخم ریزی مجددا به دریا بر میگردد. ماهی جوان بسته به درجه حرارت آب و مواد غذایی 1 تا 3 سال از زندگی را در رودخانه صرف می کند و پس از رسیدن  به طولی معادل 15 تا 25 سانتیمتر به طرف دریا مهاجرت می کند برخی از ماهیان پس از صرف 1 تا 3 سال زندگی در دریا ،با وزنی معادل 1 تا  2 کیلوگرم و بعضی از آنها پس از صرف 5 سال زندگی در دریا با وزنی معادل 7 تا 8 کیلو گرم اولین مهاجرت برای تخم ریزی را به آب شیرین آغاز می کنند .

 معرفی ماهی قزل آلای رنگین کمان :

قزل آلای رنگین کمان از خانواده آزاد ماهیان(Salmonide)  با نام علمی Onchorhynchus mykiss است و با نام انگلیسی Rainbow trout معروف است. در میان آزاد ماهیان این گونه تنها گونه ای است که برای پرورش بسیار مناسب تشخیص داده شده است،چرا که در برابر تغییرات محیطی نظیر تغییر مقدار O2 و CO2 محلول در آب،آلودگیهای کم و درجه حرارت، مقاوم بوده و از سرعت رشد مناسبی برخوردار است. به علاوه این که به راحتی از غذاهای دستی استفاده می کنند.


ازلحاظ ظاهری قزل آلای رنگین کمان بدن کشیده ای دارد،باله هایش توسعه یافته و تعداد آن هشت تاست. این باله ها شامل دو باله سینه ای،دو باله شکمی،یک باله مخرجی،یک باله دمی و دو باله پشتی است .


رنگ بدن این آبزی سبز زیتونی،در پشت تا خاکستری روشن و رنگ شکم سفید با خالهای سیاهرنگ می باشد.قزل آلای رنگین کمان دهان بزرگی دارد که هنگام صید طعمه به علت آزاد بودن استخوانهای فکی،به مقدار زیادی باز می شود  و طعمه های بزرگ را شکار می کند.

   این ماهی دارای یک نوارپهن به صورت رنگین کمان درهرطرف بدن است. دوره تخم ریزی ازماههای آخرزمستان تا

اواخربهار وتعداد تخمها بین 5 - 1 هزارعدد است. امروزه ماهی قزل آلای رنگین کمان به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیروپرورش ماهیان سرد آبی در بیشتر نقاط جهان درآمده است.

از خصوصیاتی مهم دیگری که این ماهی را مورد توجه قرار داده، سازش آن با شرایط پرورش متراکم است.

 

تفاوت شکل ظاهری درقزل آلای رنگین کمان ماده ونر

شرایط زیستی ماهی قزل آلا :

- درجه حرارت:

با افزایش دمای اب، ازمیزان درجه اشباع گازهای محلول در آب (از جمله اکسیژن)کاسته میشود..همچنین با افزایش یا کاهش دمای آب از اپتیمم(18-12)عمل غدد مترشحه آنزیم های گوارشی ماهی قزل الامختل شده و دررشد ماهی رکود ایجاد میکند.بهترین دما برای قزل الا 16 درجه است.آزاد ماهیان قادر به تحمل دمای 25 درجه  هستند.اما یقینا در این دما هیچ گونه رشد و تغذیه ای ندارند البته تحمل چنین دمایی به عوامل مختلفی از جمله مدت زمان و روند تغیرات حرارتی آب دارد.

     چنانچه تغییرات ناگهانی دمای آب صورت گیرد موجب فلج شدن ماهیچه های قلب و دستگاه تنفسی و مرگ به ویژه در بچه ماهیان میشود.

      بنابراین تغییرات دمایی باید به تدریج انجام شود.(حداکثر یک درجه در دقیقه)تا ماهی بتواند خود را با دمای آب تطبیق دهد و دچار شوک نشود.برای اندازه گیری دمای آب از دماسنج های جیوه ای و الکلی استفاده میشود. 

    آزاد ماهیان قادر به تحمل درجات حرارتی بالا نبوده و حد پائین دمای کشنده برای قزل آلا و ماهی آزاد درحدود 5- درجه سانتیگراد است.

نیازهای حرارتی ماهی قزل آلای رنگین کمان:

درجه حرارت مطلوب برای رشد

5/15 درجه سانتیگراد

درجه حرارت قابل تحمل

20- 0 درجه سانتیگراد

درجه حرارت توقف تغذیه

کمتر از 4 درجه سانتیگراد

درجه حرارت کاهش تغذیه

کمتر از 8 درجه سانتیگراد

درجه حرارت تولید مثل

12- 6 درجه سانتیگراد

درجه حرارت مرگ آور

بالاتر از 25 درجه سانتیگراد

 

2- املاح محلول:

    یون های اصلی ایجاد  کننده شوری شامل سدیم ؛پتاسیم,کلسیم؛کلر؛و بیکربنات و...هستند که در واقع کل مواد جامد محلول همان شوری آب هستند.قزل الا میتواندمیزان شوری را تا 30ppt تحمل کند اما بهترین شوری که با موفقیت همراه خواهد بود 10pptاست البته در چنین شوری ماهیانی قابل پرورش هستند که وزنی بالای 20تا50 گرم داشته باشند.

 3- PH:

     عبارت است از غلظت یونهای هیدروژن در آب که بیانگر حالت های اسیدی؛خنثی وقلیایی آب است.اکثر آب های طبیعی دارای PH بین2/6-6/7 هستند.حداقل و حداکثر PH قابل قبول برای ماهی(5/6-5/8)در نظر گرفته شده که در بعضی شرایط قادر به تحمل PH های پایین تر یا بالاتر نیز هستند ولی بازده رشد و تولیدمثل در این آب ها کاهش می یابد

4-سختی آب:

     سختی آب بر اساس غلظت کربنات کلسیم آب تعیین  می شود. .پرورش ماهی در محدوده وسیعی از سختی (100-400)قابل انجام است با این وجود هر چه آب سخت تر باشد تغییراتPH کمتر است به دلیل رقابتی که با فلزات سنگین در آب انجام می دهد؛احتمال مسمومیت با این فلزات کاهش می یابد.

 

5-اکسیژن :

حداقل مقدار اکسیژن موجود در آب که قزل آلا به آن نیاز دارد،شش میلی گرم در لیتر است و حد مطلوب آن در فاصله 9 تا 11 میلی گرم در لیتر قرار دارد که تامین آن ضروری است.
هرچقدر آب سرد تر باشد و عاری از آلودگی، می تواند اکسیژن بیشتری را در خود حل نماید و برعکس با افزایش درجه حرارت آب از میزان اکسیژن محلول در آب کاسته خواهد شد. از نظر پرورش ماهی غلظت اکسیژن در آب خروجی استخرها باید حداقل 6 میلی گرم در لیتر و آب ورودی استخرهای پرورش ماهی از اکسیژن اشباع باشد.

در آبها دو نوع اکسیژن وجود دارد.

1-اکسیژن ترکیبی که جزء ساختمان مولکولهای آب است 2- اکسیژن محلول در آب که با مولکولهای آب پیوند ضعیفی برقرار میکندو فقط همین نوع مورد استفاده تنفس ماهی قرار می گیرد .

منابع تامین کننده اکسیژن آب در درجه اول هوای مجاور آب است که از طریق انتشار وارد آب می شودوفتوسنتز یکی دیگر از منابع تامین کننده  اکسیژن می باشد که  بیشتردر آب های راکد وبا پوشش گیاهی زیاد صورت می گیرد.

عوامل کاهش دهنده اکسیژن محلول :

1- رکود آب (تغییرات دبی آب، کاهش یا قطع آب استخرهای پرورشی)2 - تغییرات نور و انبوه گیاهان وپلانکتونهای گیاهی 3 – وجود میکروارگانیزمها (میکرب ها و مواد آلی)4- تراکم بیش از حد ماهیان 5 – افزایش درجه حرارت   6- با افزایش ارتفاع از سطح دریا (کاهش فشار جوی) میزان اکسیژن محلول کاهش می یابد.

6- سرعت جریان آب:

    جریان دائمی آب اکسیژن مورد نیاز ماهی قزل آلا را تامین نموده و مواد حاصل از سوخت و ساز فضولات و بقایای مواد غذایی را با خود می برد. جریان آب همچنین می تواند در پخش و توزیع موادغذایی نقش داشته باشد.هرچه ماهی بزرگتر باشد به همان نسبت سرعت جریان بیشتری را تحمل می نماید.

به طور نرمال سرعت جریان آب در کانال ها نبایستی بیشتر از 3-2 سانتیمتر در ثانیه باشد قزل آلای بزرگ تا 20 سانتیمتر در ثانیه را نیز تحمل می کند.  ولی اقتصادی نیست.
7- اثر نور:

تابش مستقیم نور خورشیدی می تواند سبب خسارات ناشی از آفتاب سوختگی را به دنبال داشته باشد و به همین جهت در پرورش متراکم بایستی، کارگاه هایی که در ارتفاعات قرار گرفته اند و آب آنها از نظر املاح فقیر می باشند از تابش مستقیم

 نور جلوگیری نمود.


8- درجه کدورت:


آبهای کدر از جنبه های مختلف نامناسب هستند، می بایستی شفافیت تا کف استخر تامین شده باشد. کدورت های متناوب در گرفتن غذا نقش منفی دارد.

9- آلودگی آب و فلزات سنگین:


سرب، جیوه، مس،روی و آهن و سایر یون های فلزات حتی در غلظت های خیلی کم برای ماهی مسموم کننده می باشند آهن موجود در بعضی از آبهای شیرین روی سطح تخم ماهی در حال انکوباسیون رسوب کرده و باعث خفگی جنین می گردد.

 آلودگیهای صنعتی و کشاورزی برای آزاد ماهیان بسیار خطرناک خواهند بود. چون باعث کاهش اکسیژن محلول می گردد.در واحد هایی که چند نوع ماده آلوده در آب یافت شوند اثر آنها روی یکدیگر تشدید کننده می گردد و نتیجتا ماهی ممکن است در شرایطی که غلظت هیچ یک از آلوده کننده های موجود به حد کشنده نرسیده باشند تلف گردد.

10- فضای زیست: از نظر تراکم و غیره


12- میزان املاح آب: آبهای به نسبت سخت تر هستند املاح مجاز بیشتری دارند و ارجح تر میباشند

13- عوامل بیولوژیک:


 حشرات، بند پایان ، زالوهاو ... از عوامل مخاطره آمیز و بیماری زا و محدود کننده در امر پرورش و تکثیر می باشند. به علاوه بعضی گیاهان آبزی و جلبک های آبی، ضایعات تنفسی ایجاد نموده و بعضی نیز سمی هستند  مثل موکوفیلوس ها

مکان یابی برای پرورش قزل آلای رنگین کمان:

الف - دسترسی به آب وزمین از نظر کمی و کیفی :

 براساس حداقل آبدهی منبع آبی ، میزان تولید ماهی با کمی اختلاف در ارتفاعات مختلف از سطح آبهای آزاد تعیین می گردد . در برآورداولیه به ازای هر 10 لیتر در ثانیه آب جاری تولید ( 1-1.5) تن ماهی قزل آلای در فضای پرورشی 100متر مربع تعیین می گردد .

بنابراین افزایش میزان آب جاری به تناسب افزایش میزان تولید نیز پیش بینی می شود . برای تعیین نسبتا دقیق آبدهی منبع آبی تغییرات ونوسانات آبدهی آن در طول 5 تا 10 سال گذشته را مشخص می کنند .

   منابع تامین آب :

1- چشمه ها 2-نهرها 3-آب دریاچه ها و سدها 4 -آبهای زیرزمینی

 چشمه ها( انواع چشمه ها):


1-چشمه های سقوطی: حدود 70 درصد چشمه ها را تشکیل می دهند. آب با فشار از مظهر کنده شده و بالا می آید.


2-چشمه های حوضچه ای : ابتدا در حوضچه هایی می ریزند و سپس به مسیر اصلی وارد می شوند (دارای بقایای مواد آلی و اکسیژن محلول کمتر ، نوسانات حرارتی و امکان رشد گیاهان زیاد است)


3-چشمه های گسترده:مجاری خاصی ندارند و میزان آبشان نیز کم است و از نظر پرورش ماهی اهمیتی ندارند.

 این منابع هر کدام برای خود یکسری محاسن و معایبی را دارند .

                                



لیست کل یادداشت های این وبلاگ